CO POWINNIŚMY WIEDZIEĆ?

Do uchwycenia odpadnięcia wspinacza mogą służyć tylko liny dynamiczne, które są zdolne absorbować energię odpadnięcia. Nigdy do tych celów nie stosujmy lin statycznych, pętli lub reep sznurów. Krótki lot do statycznej pętli oznacza niewyobrażalne obciążenie wspinacza, całego systemu asekuracji i może doprowadzić do destrukcji punktów przelotowych oraz stanowisk asekurujących. Trzeba zwracać uwagę na stanowisko asekurujące, jeżeli do tego stanowiska jesteśmy przymocowani statyczną pętlą.

Współczesne liny posiadają konstrukcję rdzeniową. Liny rdzeniowe składają się z rdzenia wykonanego ze splecionych ze sobą włókien poliamidowych otoczonych plecioną koszulką wykonaną również z takich włókien. Wyłącznie takie liny posiadają atest UIAA (Międzynarodowej Unii Organizacji Alpinistycznych), która ustala standardy dla sprzętu wspinaczkowego.

Lap-Service Sprzedaż i Serwis Komputerów Wrocław

Liny wspinaczkowe muszą spełniać wymagania norm:
- liny statyczne – PN-EN 1891
- liny dynamiczne – PN-EN 892

LINY STATYCZNE
Liny stosowane w ratownictwie, pracy na wysokościach i speleologii. Są one stosowane w połączeniu z urządzeniami do wchodzenia, schodzenia i zapewniania bezpieczeństwa w przypadku dostępu za pomocą liny do miejsca pracy i zapewnienia w nim określonej pozycji: opuszczania lub wciągania do góry osób w ratownictwie; jako środki wchodzenia, schodzenia i przemieszczania się w poziomie w speleologii. Wymaganą właściwością jest mała rozciągliwość podczas normalnego użytkowania, ale ze zdolnością do wytrzymania sił powstałych w wyniku upadku. Amortyzacja części energii tych sił spowodowanych uderzeniem jest również pożądana; jej wielkość jest zwykle kompromisem z dopuszczalnym wydłużeniem podczas normalnej praktyki roboczej.
Liny statyczne spełniają wymagania normy PN-EN 1891

Podział lin statycznych:
Liny typu A
Liny rdzeniowe w oplocie o małej rozciągliwości przeznaczone do stosowania przez ludzi w dostępie za pomocą liny, łącznie z wszystkimi rodzajami pozycji w miejscu pracy i pozostawania w nim; w ratownictwie i speleologii.
Liny typu B
Liny rdzeniowe w oplocie o małej rozciągliwości, o niższych osiągach niż liny typu A, wymagające więcej uwagi w użytkowaniu.

 

JAKĄ DYNAMICZNĄ LINĘ WYBRAĆ?

Liny dynamiczne

Liny dynamiczne amortyzują odpadnięcie alpinisty niską siłą graniczną. Lina dynamiczna jest wyprodukowana z plecionych splotek, które przechodzą całą długością liny nieprzerwanie. Lina jest skonstruowana z rdzenia, oplotu i nici kontrolnej umieszczonej wewnątrz rdzenia. Surowcem użytym do produkcji lin dynamicznych jest poliamid (PA). Materiał ten swoją wytrzymałością i elastycznością daje linie dynamiczne właściwości, które to spadającego wspinacza bezpiecznie uchwycą.

Obecnie występują trzy rodzaje lin dynamicznych:

- pojedyncze
- bliźniacze
- połówkowe

Liny pojedyncze stosujemy jako jedną żyłę i wskazane są zwłaszcza tam, gdzie nie ma niebezpieczeństwa przecięcia liny np. przez spadające kamienie. Są przydatne w skałkach, pionowych skałach, sztucznych ścianach i na big walls. Lanex liny pojedyncze produkuje od średnicy 9,7mm Viper do 11,4mm Amulet. Z rosnącą średnicą liny rośnie nie tylko wytrzymałość, ale niestety także waga, dlatego trzeba się zdecydować, do czego ma ona służyć.
Podczas pierwszych przejść gdzie są trudności ze znalezieniem punktów asekuracyjnych lepiej wybrać linę grubszą. Na drodze o bardzo długich wyciągach np. 60-70m, lepiej użyć liny lżejszej. Dla wspinaczki z górną asekuracją polecamy specjalnie skonstruowaną do tego celu linę „indoor” - Rock Palace.

Liny bliźniacze
Zawsze używamy dwóch żył, które razem przechodzą przez punkty asekuracyjne. Są one bardzo przydatne w kruchych i niebezpiecznych terenach.

Liny połówkowe
Każdą żyłę liny połówkowej prowadzimy osobnymi punktami asekuracyjnymi. Czym szerzej są żyły rozstawione tym bardziej, w razie odpadnięcia, zmniejszają siłę graniczną. Bardzo przydatne w wysokich górach w trudnych mieszanych warunkach tzw. „Mixtach” i podczas wspinaczki lodowej.
UWAGA! Nie wolno używać żyły liny bliźniaczej i liny połówkowej!
Zastosowanie na wspólnym punkcie asekuracyjnym 2 lin o odmiennych charakterystykach może spowodować nawet przepalenie jednej z żył.

Liny są produkowane według europejskich norm EN 892 i EN 564 i spełniają wymogi UIAA. Wymienione normy narzucają metodę badania i minimalne parametry techniczne, które gwarantują że klient zawsze otrzyma produkt w pełni bezpieczny.

TYPY OBRÓBEK POWIERZCHNIOWYCH (IMPREGNACJA)

Standard – jest to lina bez impregnacji i pod wpływem wilgotności może zwiększyć swoją wagę aż o 40%

WR-T (Protect Shield) - jest to podstawowa wodoodporna ochrona z użyciem Teflon® Nanotechnology. Lina jest zanurzona w roztworze impregnacyjnym; impregnacja osiada na oplocie liny i zapobiega przenikaniu wody oraz podwyższa odporność na ścieranie.
UWAGA! Lina jest bardziej śliska!

C.I.A.P-T. (Complete Shield) jest to impregnacja dwu-etapowa. Najpierw impregnowany jest rdzeń liny, po wykonaniu oplotu impregnuje się całą linę raz jeszcze. W obu etapach używa się Teflon®. Ta oto obróbka praktycznie eliminuje wchłanianie wilgoci i znacząco podwyższa bezpieczeństwo alpinisty w ekstremalnych warunkach klimatycznych.

Nowa obróbka lin w zastosowaniu impregnatu DuPont™ TEFLON® fabric protector podwyższa:
1) Odporność liny na ścieranie o 10-12% w porównaniu z wersją standard i o 5-7% w porównaniu z impregnacjami stosowanymi w poprzednich latach.
2) Wodoodporność liny – krople wody nie mogą przeniknąć między włókna, ponieważ impregnacja tworzy na powierzchni liny silne napięcie powierzchniowe (nowa lina może nawet 3 dni pływać na wodzie).
Nowa impregnacja teflonowa W.R. – T. zmniejsza nasiąkliwość liny o aż 30-35% w stosunku do wersji standard i o 15% w porównaniu z impregnacjami stosowanymi w poprzednich latach.
Wersja C.IA.P – T. posuwa wodoodporność jeszcze wyżej.
3) Żywotność i wygląd - dzięki odpychaniu kurzu i brudu jest znacznie lepsza.

LINA ALPINISTYCZNA - WYJAŚNIENIE SYMBOLI I OZNACZEŃ

Średnica – ten parametr mierzymy przy obciążeniu 10kg u lin pojedynczych, 6kg u lin połówkowych i 5kg u lin bliźniaczych. Z tego wynika, że pomiar średnicy liny w warunkach domowych jest istotnie utrudniony.

Waga – parametr wagi odnosi się do 1 m długości liny. Liny pojedyncze bez impregnacji ważą w przedziale 52-88 g/m. Liny połówkowe ok. 50g/m i liny bliźniacze ok. 42g/m. Rdzeń liny musi stanowić minimalnie 50% wagi całkowitej.

Ilość odpadnięć – ten parametr podaje ile odpadnięć musi lina uchwycić w warunkach stanowionych normą EN 892. Norma wymaga u lin pojedynczych: minimalnie 5 odpadnięć ciężaru 80 kg, u liny połówkowych ciężaru 55kg, liny bliźniacze testuje się zawsze na 2 żyłach jednocześnie, które to muszą uchwycić minimum 12 odpadnięć 80 kg ciężaru. Ilość odpadnięć jest wskaźnikiem rezerwy bezpieczeństwa liny. W praktyce podczas użytkowania nowej liny właściwie nie może dojść do przerwania. Bezpieczeństwo liny sukcesywnie się obniża pod wpływem starzenia się i zużycia materiału. Czynnikiem, który obniża wytrzymałość liny jest także wilgotność.

Siła graniczna – to siła, która powstaje na linie przy pierwszym odpadnięciu określona przez warunki ustalone normą (waga zrzuconego ciężaru, współczynnik odpadnięcia). Czym niższa jest siła graniczna tym spadający wspinacz ma lepszą amortyzację. Podczas każdego następnego odpadnięcia siła graniczna wzrasta. Ilość odpadnięć wskazuje klientowi teoretyczną żywotność liny, czym więcej tym dłuższa żywotność. Warunki w praktyce jednak znacząco odbiegają od warunków laboratoryjnych. Podczas testów lin koniec liny jest sztywniej umocowany, w praktyce zaś wszystkie przyrządy asekuracyjne pozwalają na częściowe prześlizgnięcie się liny, co czyni odpadnięcie bardziej dynamicznym. Dynamiczna asekuracja rozkłada energię uderzenia na różne miejsca i to dodatkowo obniża siłę graniczną, dlatego tak ważne jest opanowanie sposobów dynamicznej asekuracji. Decydujący dla wysokości siły granicznej jest tzw. współczynnik (f) odpadnięcia. Jest to współczynnik długości odpadnięcia do aktywnej długości liny. W praktyce dla siły granicznej nie jest ważna długość lotu, ale ważny jest współczynnik odpadnięcia.

Posuw oplotu - podczas testu producent bada o ile procent przesunie się z obciążeniem oplot w stosunku do rdzenia. Test wykonywany jest na specjalnej maszynie i norma EN 892 zabrania przesunięcia większego niż 40mm podczas naciągania liny o długości 1930mm. To jest ok., 2%. Jeżeli już dochodzi do przesunięcia oplotu w stosunku do rdzenia następuje ryzyko powstawania zgrubień. Jeżeli końcówki lin są niewłaściwie zatopione oplot może się zsunąć z rdzenia lub odwrotnie. Nasze liny mają końcówki zatopione ultradźwiękiem łącząc rdzeń z oplotem w jedną całość.

Wydłużenie(statyczne) – bada się je przy obciążeniu ciężarem 80kg. U lin pojedynczych nie powinno przekroczyć 8%, u lin połówkowych 10%, u lin bliźniaczych obciąża się jednocześnie obie żyły ciężarem 80kg i nie powinno przekroczyć 8%.

Wydłużenie podczas pierwszego odpadnięcia (dynamiczne) – ten oto parametr podaje wydłużenie liny podczas pierwszego stanowionego normą odpadnięcia. Maksymalne wydłużenie dynamiczne to 40% i jest to wskaźnik ważniejszy od wydłużenia statycznego. Wydłużenia wszystkich lin LANEX mieszczą się w przedziale od 28-36 %.

Węzłowatość – doskonała giętkość jest jedną z ważniejszych wymogów stawianych linom alpinistycznym. Sposób mierzenia: na badanej linie zawiązuje się węzeł prosty; u lin pojedynczych obciąża się linę ciężarem 10kg, następnie mierzymy wewnętrzną średnicę węzła i wyliczamy współczynnik węzłowatości. Współczynnik może wynosić max. 1,1 krotności średnicy liny. Słaba giętkość liny właściwie uniemożliwia wiązanie węzłów i przechodzenie liny przez punkty asekuracyjne. Gietkość liny pogarszają wpływy pogody oraz nieodpowiednia dbałość o liny.

EN 892 - narzuca metodę badania i minimalne parametry techniczne

CE – symbol zgodności. Oznaczenie CE jest właściwie deklaracją, że produkt odpowiada wszystkim adekwatnym przepisom i przeszedł wymagane procedury badania zgodności.

UIAA - produkty posiadające dane oznaczenie spełniają wymogi (Union Internationale des Accociations d′Alpinisme) wymieniona organizacja opiera się na wieloletnich doświadczeniach alpinistów z całego świata. W większości przypadków wymogi norm UIAA są ostrzejsze od norm europejskich. Wszystkie liny alpinistyczne LANEX posiadają certyfikat UIAA.

ISO - (międzynarodowa organizacja standaryzacji) łączy narodowe urzędy normalizacji. Norma ISO 9001 definiuje reguły całego procesu kierowania jakością. Dane reguły TÜV służą zagwarantowaniu trwałego poziomu jakości produktów i usług. Certyfikacje producenta przeprowadza pozazakładowa instytucja certyfikacyjna, w naszym przypadku TÜV w Monachium.

ŻYWOTNOŚĆ LIN

Kiedy linę zamienić na nową i co powinniśmy wiedzieć o żywotności lin i dynamicznych zdarzeniach mających wpływ na żywotność liny?

Dokładnie definiowanie wieku liny jest bardzo trudne. W linach Lanex producent gwarantuje żywotność 5 lat. Po upływie 5 lat linę należy zamienić na nową, nawet jeżeli nie była użyta i znajduje się w oryginalnym opakowaniu. Pożyteczne jest, kiedy wspinacz sam prowadzi sobie dziennik liny, w którym orientacyjnie zaznacza sobie ilość wyciągów, ilość zjazdów a zwłaszcza poważniejsze odpadnięcia. Aktualnie jest zalecane, żeby linę wyeliminować po długim locie, przy którym współczynnik odpadnięcia przekroczył wartość 1. To samo dotyczy momentu, kiedy subiektywnie nie mamy już do liny zaufania. Linę należy zlikwidować bez względu na okres używania, jeżeli:

-Lina miała kontakt z substancjami chemicznymi zwłaszcza z kwasami.
-Oplot jest uszkodzony do tego stopnia, że widać rdzeń.
-Oplot jest ekstremalnie zdarty i bardzo włochaty.
-Widoczny jest posuw oplotu.
-Na linie widać trwałą silną deformację, stwardnienia, wręby i zgrubienia.
-Lina była poddana ekstremalnemu obciążeniu np. bardzo długim lotem.
-Lina jest bardzo brudna i nie udaje się jej wyprać.
- Lina jest uszkodzona wpływem temperatury ścierania lub jest przepalona (np. zostawiona przy grzejniku podczas przechowywania).
      
JAK DBAĆ O LINĘ?

Najlepsza lina może gwarantować idealne użytkowe właściwości tylko w przypadku, gdy właściwie o nią zadbano i jest starannie pielęgnowana. Poniżej przedstawiamy kilka uwag dotyczących właściwego postępowania z liną

Rozwijanie liny - przygotowanie na pierwsze użycie.
Podczas produkcji, liny są nawijane na bębny, następnie są przewijane na mniejsze szpulki lub są zwijane w zwoje.Tym oto pakowaniem lina nabywa podstawową „pamięć kształtu”. Podczas pierwszego użycia jest niezbędne linę rozwinąć takim sposobem żeby nie doszło do wytworzenia pętli.

Podczas rozwijania postępujemy następująco:

1) uwalniamy taśmy zabezpieczające
2) wkładamy obie ręce naprzeciwko siebie do środka zwoju liny
3) przy ciągłym napinaniu liny obracamy rękoma w kierunku od siebie w taki sposób, żeby zwoje liny spadały na podłogę
4) uważamy, żeby drugi koniec liny nie zawinął się nam koło nadgarstka uniemożliwiając kolejne rozwinięcie
5) po rozwinięciu trzeba całą linę przeciągnąć przez rękę i jednocześnie delikatnie ją "potrzepywać" tak żeby nie doszło do żadnego skręcenia

W ten oto sposób lina jest przygotowana do transportu lub do ułożenia w torbie. Taką procedurę warto przeprowadzać na podkładce np. na torbie na liny. W ten sposób oszczędzamy linie zbędnego zabrudzenia. W przeszłości była polecana inna metoda tzw. „dzwonienie” – lina została rozciągnięta w całej swojej długości w powietrzu a następnie luzem upuszczona na ziemię. Tym sposobem lina została pozbawiona „pamięci kształtu”. Dzisiaj ta procedura jest rzadko stosowana ze względu na dłuższe odcinki lin niż w przeszłości stosowano jak również z powodu łatwego ubrudzenia nowej liny.

Zwijanie i pakowanie liny
Równie ważną procedurą jest zwijanie liny po zakończeniu wspinaczki. Dobrze zwinięta lina uchroni użytkownika przed problemami przy następnej wspinaczce. Aby nie dochodziło do powstawania węzłów przy kolejnych rozwijaniach jest wskazane linę zwijać przemiennie do pętli. Nie jest ważne czy tym sposobem będziecie zwijać linę bliźniaczą od środka, od końca czy od obu końców jednocześnie. Jak również nie ma znaczenia czy pętle zwijanej liny zbieracie koło ręki, szyi czy przez udo. Jest jednak ważne żeby pętle się na przemian układały raz w lewo raz w prawo i się nie skręcały. Nie próbujemy rozkręcać liny, jeżeli już się podczas zwijania skręci. Przytrzymujemy linę na środku, okręcamy wokół zwijanej liny kilka pętli, następnie przewlekamy pętle przez utworzone oko i przez górną część zwoju liny ją dociągamy. Ten oto utworzony zwój można zapakować do torby na liny, do plecaka lub bezpośrednio można nieść na plecach jak plecak. Następne rozwinięcie liny przed wspinaczką nie stwarza już żadnych problemów.

Układanie liny na stanowiskach asekuracyjnych
Podczas dróg wielo-wyciągowych trzeba zadbać o to, żeby lina układała się klarownie i systematycznie. Podczas wysokogórskich wspinaczek, wspinaczki w lodzie i w „mixtach” jest ważne, żeby pętle liny nie wpadały głęboko w ścianę, gdzie może dojść do zaczepienia liny o nierówności skalne i następnie do uszkodzenia liny podczas prób jej odczepienia. Doświadczeni wspinacze zwijają linę na stanowisku w naprzemiennych pętlach raz w lewo raz w prawo. Przez własną lążę asekuracyjną. Tym sposobem mają linę cały czas pod kontrolą. Jeżeli prowadzący ponownie wchodzi w kolejny wyciąg należy linę najpierw ułożyć odwrotnie aby ją można było płynnie odbierać.

Czas na rehabilitacje po odpadnięciu
Po każdym zatrzymanym odpadnięciu i następującym uderzeniu lina jest w tzw. „szoku”, po którym warto pozostawić linie dłuższy czas na rehabilitację. Czym większe uderzenie tym dłuższy czas na relaksację (kilka tygodni). Ważne zalecenie! Jeżeli sytuacja, w której się akurat znajdujemy nie pozwala pozostawić linie czasu na rehabilitację warto przynajmniej zmienić kierunek używanej liny podczas prowadzenia. Bezpieczeństwo zwiększymy również ponownym zawiązaniem ósemkowego węzła do uprzęży (samo dociągnięcie tego węzła podczas odpadnięcia zmniejsza dynamiczną siłę w linie o 1,5 kN). To postępowanie jest zalecane zwłaszcza podczas wspinaczki sportowej,
podczas której dochodzi do licznych odpadnięć w krótkich odstępach czasowych. Wszystkim zalecamy- zaraz po odpadnięciu-linę zwolnić i pozostawić ją przez chwilę nie napiętą (nie wisieć na niej).

Właściwe prowadzenie liny
Przy dłuższych drogach o urozmaiconej rzeźbie ściany warto zwrócić większą uwagę nie tylko zakładanym punktom przelotowym lecz również miejscom, po których lina będzie tylko przechodziła. Jeżeli to tylko możliwe, należy unikać pęknięć, ostrych krawędzi, wilgotnych miejsc i oczywiście różnych kamieni na naszej drodze.
Na górskich drogach gdzie istnieje duże ryzyko spadających kamieni jak również w terenach o nieprzejrzystej rzeźbie można z powodzeniem użyć dla obniżenia ryzyka uszkodzenia liny, techniki asekuracji liną połówkową i żyły prowadzić w ten sposób żebyśmy obniżyli ryzyko uszkodzenia liny do minimum.

Zjazdy
Podczas zjazdów wcześniej wymienione zalecenia, w sprawie dobrze zwiniętych lin, warte są więcej niż podczas wspinaczki w góry. Źle i niedbale zwinięta lina może podczas zjazdu a zwłaszcza podczas zrzutu liny zaplątać się tak, że poważnie utrudni zjazd w dół. Podczas nerwowej próby wyprostowania liny w ścianie możemy doprowadzić do zrzutu luźnych kamieni. Podczas silnego wiatru często się zdarza, że zrzucona lina zamiast w dół leci w bok i tam się klinuje w skałach. W takiej sytuacji nie raz jest lepiej opuścić partnera do miejsca zaklinowanej liny niż próbować ją uwolnić z dala szarpaniem.

Współpraca trzech wspinaczy na linie
Długie drogi nieraz są pokonywane w trójkę. Na ogół jeden asekurujący zabezpiecza podchodzenie pozostałych dwóch jednocześnie. Jeżeli są używane dwie liny, prowadzący nigdy nie powinien zabezpieczać obu lin do jednego punktu asekuracyjnego. W razie odpadnięcia może nastąpić niezwykle wysoka siła graniczna. Trójka wspinaczy może używać lin pojedynczych i połówkowych, liny bliźniacze nie są wskazane.

Ściąganie liny z ringu po zjeździe
Jeżeli lina przechodzi przez ring do zjazdu to po zjeździe ściągamy linę za tą żyłę, która jest bliżej ściany, w odwrotnym przypadku może dojść do dociśnięcia liny ringiem do skały wagą ściąganej liny.

Regularna kontrola liny
Lina to najważniejsza cześć wyposażenia alpinisty i dlatego wymaga regularnej i dokładnej kontroli. Linę powinniśmy kontrolować w regularnych czasowych odstępach po każdym niebezpieczniejszym locie jak i po każdym użyciu, kiedy wspinaliśmy się za pomocą raków i czekanów. Linę należy kontrolować dotykiem i wzrokiem. Przesuwamy linę w zamkniętej dłoni i staramy się wyczuć miejsca różniące się w dotyku. Jeżeli wyczujemy jakieś podejrzane miejsce należy go dokładnie obejrzeć. Jeżeli wyczujemy poważne zgrubienie lub miejsce bardzo twarde lub odwrotnie dziwnie rozmiękczone lub inne budzące wątpliwości uszkodzenie, zalecamy linę wyrzucić.

Pranie i czyszczenie
Nieczystości pogarszają użytkowe właściwości liny i utrudniają jej użytkowanie. Jeżeli lina jest brudna możemy ją uprać w letniej wodzie do 30°C, w rękach w wannie lub użyć pralki automatycznej stosując program wełna jednak wyłączamy funkcję wirowanie, aby liny nie uszkodzić.

Okresowe pranie utrzymuje dobre właściwości podczas pracy z liną i wydłuża jej żywotność. Do prania zalecamy użycie mydła lub płatków mydlanych. Linę suszymy, w dobrze wentylowanym pomieszczeniu luźno rozwieszoną, w temperaturze pokojowej. Liny nie wystawiamy na promieniowanie słoneczne ani nie pozostawiamy koło grzejników, pieców lub innych źródeł ciepła. Suszenie liny to niezwykle ważny proceder i może zająć więcej niż tydzień.