Dolina Szczawnika
LOKALIZACJA
Dolina Szczawnika położona jest w obrębie Książańskiego Parku Krajobrazowego między Wałbrzychem a Świebodzicami, tworząc przepiękny przełom rzeczny. Dlatego też bywa nazywana potocznie Wąwozem Szczawnika. Fizjograficznie obszar ten zaliczany jest do Pogórza Wałbrzyskiego (czasem zwanego Pogórzem Bolkowsko-Wałbrzyskim), leżącego w Sudetach Środkowych.
DOJAZD
Samochód:
Najłatwiej dostać się w opisywany rejon, jadąc samochodem drogą nr 35 od strony Wrocławia w kierunku Wałbrzycha, a następnie w Świebodzicach skręcić w kierunku dzielnicy Pełcznica. Przejeżdżamy całe Świebodzice i mijając zakład Termetu, docieramy do parkingu położonego w pobliżu malej grupy bloków wielopiętrowych. Stąd udajemy się wyraźną ścieżką, prowadzącą w górę doliny i po około 5 minutach osiągamy skałkę, popularnie nazywaną przez wspinaczy Pełcznica (określana bywa ona również mianem Zwierzyńca - od nazwy kulminacji na stokach, gdzie się znajduje).
Pociąg:
Jadąc pociągiem, mamy zasadniczo dwie możliwości. Pierwsza to przyjazd do Świebodzic. Stąd piechotką w skały (ok. 1 godziny) lub autobusem linii numer 1 relacji Ciernie-Pełcznica (przystanki w centrum Świebodzic) i dalej 5 minut w skały. Alternatywna trasa to dojazd do stacji Wałbrzych Szczawienko, stąd piechotką na Podzamcze (dzielnica Wałbrzycha, ok. 15 min.) i dalej leśnymi drogami grzbietem (ok. 50 min.) albo doliną Szczawnika (ok. 1 godz.) (zob. mapa 2). Czasy podane w nawiasach odnoszą się do skałki Pełcznica, która położona jest na północy opisywanego obszaru u wylotu doliny w pobliżu Świebodzic. Najbliżej w stosunku do Wałbrzycha położony jest Skalny Mur, który osiągamy zaledwie po 15 minutach marszu doliną Szczawnika i przeprawie po naturalnym moście utworzonym w tym miejscu przez powalone drzewo.
Autobus:
Istnieje szereg połączeń między Wałbrzychem, Świebodzicami a Wrocławiem. Najwygodniej jest skorzystać z prywatnych przewoźników (busy), którzy kursują między Wałbrzychem a Świebodzicami i Świdnicą oraz Wrocławiem.
RZEźBA TERENU I GEOLOGIA
Opisywany rejon zlokalizowany jest w obrębie głęboko wciętej przełomowej doliny Szczawnika. Rzeźba terenu przypomina swoim wyglądem falistą wysoczyznę z kulminacjami dochodzącymi do nieco ponad 500 m n.p.m. o charakterystycznie spłaszczonych wierzchołkach. Stoki dolin są strome i często usłane pokrywami blokowymi o znacznej powierzchni, co niejednokrotnie utrudnia poruszanie się w terenie. Przełamując się przez Pogórze Wałbrzyskie, Szczawnik wytworzył dolinę o miejscami pionowych ścianach, w związku z czym często trzeba szukać możliwości przeprawy między brzegami rzeki. Szerokość doliny nie przekracza 500 metrów przy długości odcinka przełomowego około 3 kilometrów. Swój obecny wygląd rejon ten zawdzięcza plejstoceńskiej morfogenezie związanej głównie z intensywną działalnością erozyjną wód rzeczno-lodowcowych i procesami stokowymi. Pod względem geologicznym opisywany rejon zbudowany jest ze skał osadowych (zlepieńce gnejsowe o wieku dolnokarbońskim, ok. 360 Ma BP). Dzięki temu tutejsza skala charakteryzuje się zróżnicowaną odpornością na wietrzenie oraz względnie dużą twardością, obserwowaną zwłaszcza na Pełcznicy. Niestety, skały mniej popularne często są silnie zwietrzałe na powierzchni (eksfoliacja), co może prowadzić do nieprzyjemnego wrażenia chwytów zostających nam w rękach.
CHARAKTER WSPINANIA I ZASADY
Wspinaczka w dolinie Szczawnika ma charakter zdecydowanie siłowy, niejednokrotnie drogi prowadzą po małych oblakach i ostrych krawądkach. Mimo to skała nie
czyni zbyt szybkiego spustoszenia w skórze naszych opuszków. Dla bywalców Sokolików Pełcznica z pewnością będzie przypominała nieco charakterem wspinania tamtejszą Tępą. Większość dróg ubezpieczona jest w stale przeloty, choć nie brakuje również linii z mieszaną asekuracją lub typowych DDS-ów. Spora ilość trudniejszych dróg posiada liczne ograniczniki, których opisywanie daleko wykracza poza ramy tego tekstu. Z pewnością najlepszym sposobem na przejście danej drogi, wedle zamysłu autora, będzie zapytanie miejscowych o dokładny przebieg wybranej linii.
Surowo zabronione jest zostawianie po sobie jakichkolwiek śmieci czy odpadków (nawet organicznych!). Jest to uwarunkowane nie tylko koniecznością zachowania czystości w miejscu wspinania, ale także podtrzymania pozytywnych relacji z władzami Książańskiego Parku Krajobrazowego. Jeśli nasze starania o zachowanie czystości zostaną dostrzeżone, można liczyć, że w przyszłości rejon ten nie zostanie przeznaczony do zamknięcia w ramach realizacji operatów ochrony przyrody. Udając się na wspinaczkę w ten rejon, należy ponadto pamiętać, że jest to obszar utworzonego w 2000 roku rezerwatu przyrody Przełomy pod Książem, stąd z wyczuciem. Panowie i Panie!
Wykluczone są jakiekolwiek formy wspinania zimowego, hakowego czy też dryto-olingu na opisywanych skałkach. W dolinie Szczawnika istnieje duża ilość skał, które nie są atrakcyjne dla wspinaczki tradycyjnej głównie ze względu na bujną roślinność, stąd być może wskazane byłoby opróbowanie „na ciężko" bardziej obiecujących ścian w celu ich oczyszczenia i następnie dopuszczenia do wspinania tradycyjnego. Działalność taka byłaby jednak możliwa po wcześniejszej konsultacji z lokalnym środowiskiem, aby nie dochodziło do niepotrzebnych napięć i nieporozumień.
PORA ROKU
Najkorzystniej wybrać się na wspinanie w dolinie Szczawnika w okresie od wczesnej wiosny do późnej jesieni. W okresie wiosennym, ze względu na tajanie śniegów na stokach, skałka Pełcznica bywa często mokra i zawilgocona. Również po opadach deszczu może być wilgotna, co znacznie utrudnia wspinanie w tutejszych formacjach. W chłodne, lecz suche dni warunki do wspinania są zdecydowanie najlepsze, kiedy to mamy wrażenie, że wszystko trzymamy. Nie poleca się wędrówki doliną Szczawnika po obfitych opadach deszczu, również przy normalnych stanach wody przejście doliną jest uciążliwe, stąd korzystniej jest poruszać się grzbietem. Dodatkowo sprawa uległa pogorszeniu po powodzi w 1997 roku, kiedy to zerwane zostały kładki przerzucone przez rzekę, do dziś notabene nie odnowione.
SKAŁY
Eksploracja skał doliny Szczawnika jest nieodzownie związana ze środowiskiem wałbrzyskim, choć efekty swojej działalności pozostawili również przybysze z Wrocławia (zob. droga nr 26 na Pełcznicy) czy Jeleniej Góry. Rozpoczęła się ona już na początku lat 60. XX wieku, a w późniejszym okresie przejawiała się głównie w aktywności speleologów, organizujących do niedawna cykliczne zawody na skałce tuż na lewo od Pełcznicy. Do dziś jest to arena zmagań i główny rejon treningowy kolejnych pokoleń wspinaczy z Wałbrzycha i najbliższych okolic. W mniejszym zestawieniu został)-* uwzględnione jedynie te skały, które posiadają minimum kilka dróg o charakterze sportowym. Opis nie uwzględnia licznych skałek eksplorowanych głównie przez lokalnych wspinaczy, na których wytyczone zostały drogi prowadzone w większości przypadków na własnej asekuracji w przedziale trudności nie przekraczającym stopnia VI w skali krakowskiej. Ponadto nie uwzględniono również propozycji bulderowych, które są szczególnie liczne na skałce Pełcznica (kilkadziesiąt przystawek). Dla przykładu trawers po oznaczonych chwytach o nazwie Selekcja Naturalna autorstwa Bartka „Perszinga" Wardeina jest z pewnością najtrudniejszą propozycją wspinaczkową tego rejonu (V1.5 BU). Większość dróg zamyka się w przedziale V-V1.3, przy czym sporo linii to kombinacje, wykorzystujące wybrane chwyty lub/i stopnie. Zazwyczaj drogi są podpisane na skale, dzięki czemu są one łatwe w lokalizacji. Opisywane skały doliny Szczawnika nie wyczerpują całego potencjału różnorodnych formacji, jakie ma do zaoferowania ten rejon. Ponadto lokalne środowisko eksploruje od lat również inne, mniej wybitne ściany tego zakątka, dla których wprowadzane są nazwy własne (np. Muflonowa Skała w okolicach Kiełka). W opisach dróg kotwy i spity zostały oznaczone symbolem S, pozostałe skróty R, H, SZ, RZ według stosowanych standardów. Ocena estetyki dróg jest typowo subiektywna i odzwierciedla jedynie zdanie autora.
